جایگاه عفو در سخن امام رضا(ع)

عفو یک ارزش بزرگ و زیبای اجتماعی است. امام رضا (ع) فرموده اند: ما التقت فئتان قطّ إلاّ نصر أعظمهما عفواً (الکافی، ج ۲، ص ۱۰۸) هرگز دو گروه با هم برخورد نکردند، مگر اینکه باگذشت‌ترین آن‌ها پیروز شد. در این نقل، کلمه «نصر» با حذف فاعل به صورت مجهول ذکر شده است، اما در نقل این سخن توسط ابن فضال، «نصرا...» آمده است که فعل نصر معلوم است و فاعل آن «ا...» است. (بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۴۲۴).

در جنگ و نبرد و درگیری و اختلاف و برخورد دو گروه با هم، نیاز به عفو و گذشت است؛ چون با عفو یک گروه، خون ریزی پایان می‌یابد و درگیری‌ها و پیامد‌های منفی آن تمام می‌شود. خداوند افراد اهل گذشت را دوست دارد و آنان را یاری می‌کند. در نقل «نصرا...» اثر و نتیجه عفو، کمک و یاری الهی برای اهل عفو است.

اگر فعل نصر مجهول باشد، نتیجه عفو و گذشت، نصرت و یاری است و می‌تواند یاری خدا و یاری مردم هر دو را شامل شود. مردم، اهل عفو را دوست دارند و آنان را یاری می‌کنند و اهل عفو، منصور و پیروز خواهند بود. براساس نقل «نصرا...»، ناصر اهل عفو خدای سبحان است. خداوند عفوکنندگان را یاری می‌کند. بی تردید خداوند هر فرد و گروهی را که دوست دارد، یاری می‌فرماید، بنابراین اهل عفو محبوب پروردگار جهانیان هستند. برپایه این حدیث رضوی، عفو یک فضیلت و ارزش بزرگ است.

امام رضا (ع) در این رهنمود اخلاقی همگان را به گذشت دعوت کرده اند. آنجا که دو نفر هم اختلاف و دعوی دارند، آن فردی که کوتاه می‌آید و درگیری و مخالفت را رها می‌کند، به این موعظه امام رضا (ع) عمل کرده است.
آن کسی که از مجازات چشم پوشی می‌کند و طرف مقابل را می‌بخشد، شخصیت مطلوب نزد عالم آل محمد (ع) است. عفو کننده هرگز شکست نمی‌خورد؛ چون همواره در دل‌ها پیروز است.